به نقل از «ایران اکونومیست»

تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر اساس اسناد مالی

تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۶۵۰۹۵

«ملاحظه‌هایی درباره تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر اساس اسناد مالی» در نشستی تخصصی از سوی پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بررسی شد.

به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از روابط‌عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران،‌ نشست یادشده با ارائه‌ای پژوهشی از امین محمدی برگزار شد.

این پژوهشگر درباره دلایل انتخاب این موضوع گفت: از زمان توجه تاریخ زنان، به‌عنوان یک حوزۀ مطالعاتی جدید در تاریخ معاصر، منابع موجود در این حوزه مورد توجه و اهمیت ویژه‌ای قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

درواقع با توجه به مرد محور بودنِ منابعِ کلاسیکِ تاریخ‌نگاری و نادیده گرفته شدنِ «زن» در آن، اینکه پژوهشگر باید چه منابعی را دستمایه پژوهش قرار بدهد، مورد توجه قرار گرفت.

او ادامه داد: با وجود اینکه در دوره قاجار، شاهد رشد تاریخ‎‌نویسی و افزایش نگارش متون تاریخ‌نگاری هستیم، ولی این منابع به‌دلیل مرد محور بودن، کمترین میزان داده‌های تاریخی را درباره وضعیت زنان آن دوره در خود جای داده‌اند. زنان به‌عنوان نیمی از جامعۀ ایران، در این منابع نادیده گرفته شده‌اند و می‌توان برای آن از واژه‌های پنهان یا خاموش در تاریخ استفاده کرد. در این بین، منبع مهمی که به شناخت کلی ما از وضعیت زنان کمک کرده، سفرنامه‌ها و خاطراتی است که نویسندگان ایرانی و غیرایرانی نوشته‌اند و این منابع، محور غالب پژوهش‌های اخیر تاریخ زنان محسوب می‌شود.

امین محمدی که در دوازدهمین جشنواره پژوهش و فناوری نیز به‌عنوان پژوهشگر برتر عضو غیر هیئت علمی شناخته شده در ادامه با اشاره به این مطلب که در سال‌های اخیر اسناد تاریخی معتبرترین و موثق‌ترین منابع تاریخ نگاریِ مورد توجه پژوهشگران حوزه تاریخ زنان محسوب شده، گفت:‌ با استفاده از اسناد تاریخی، برخی زوایای پنهان تاریخ زنان قاجار روشن شد و با توجه به دسترسی روزافزون به این اسناد، میزان استفاده از آن‌ها هم در پژوهش‌های تاریخ زنان افزایش یافته است. هرچند توجه به اسناد تاریخی روندی صعودی دارد اما تنها از میان انواع متنوع اسناد تاریخی غالباً عریضه‌های زنان و عقدنامه‌ها بیش از هر سند دیگری مورد استفاده پژوهشگران تاریخ زنان قرار گرفته‌ است.

او اضافه کرد: توجه به این موضوع که چه اسنادی می‌توانند برای نگارش تاریخ زنان مورد استفاده قرار گیرند، مسئله بسیار مهمی است که کمتر به آن پرداخته می شود و هدف از برگزاری این نشست هم معرفی اسناد مالی دورۀ قاجار به عنوان منبعی غنی برای نگارش تاریخ اجتماعی زنان بوده است و بر اساس انواع مختلف اسناد مالی می‌توان اطلاعاتی درباره تاریخ زنان دورۀ قاجار به دست آورد. بسیاری از پژوهشگران به این دلیل که اسناد مالی با خط شکسته ‌نستعلیق و سیاق نوشته شده و یا شمار زیاد مفاهیم و اصطلاحات مالی در آن‌ها وجود دارد، کمتر به سمت استفاده از آن‌ها می‌روند. این در حالی است که اطلاعات بسیار ذی‌قیمتی از اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی جغرافیایی در این اسناد وجود دارد.

محمدی در ادامه این نشست با تقسیم‌بندی اسناد مالی، خاطرنشان کرد: در راستای استفاده از اسناد مالی در نگارش تاریخ اجتماعی زنان، ابتدا این اسناد به دو بخش اسناد مالی دیوانی و اسناد مالی غیردیوانی تقسیم‌بندی می‌شود. در بخش اسناد مالی دیوانی، کتابچه‌ها، دفاتر توجیهات، برات‌ها، قبوض و تعرفه‌های ارباب حقوق به‌صورت تفکیکی سندشناسی و تحلیل محتوا شد و در نهایت نشان داده شد که بر اساس هریک از این اسناد چه اطلاعات ارزشمندی از تاریخ اجتماعی زنان قاجار می‌توان استخراج کرد. هویت و عاملیت زنان در دوران پیشامدرن و مدرن، کنش‌های اجتماعی و اقتصادی، زنان حقوق‎بگیر و جایگاه زنان در دربار قاجار از جمله موضوعاتی بود که بازتاب آن‌ها را می‌توان در اسناد مالی دورۀ قاجار دید و از آن‌ در پژوهش‌های تاریخ زنان استفاده کرد.

این پژوهشگر در ادامه یادآور شد: در بخش دوم اسناد غیردیوانی مشتمل بر اجاره‌نامه‌ها، اجیرنامه‌ها، مبایعه‌نامه‌ها و رهن‌نامه‌ها سندشناسی و تحلیل شد. بررسی این اسناد نشان داد که برخلاف ادعایی که دربارۀ زنان قاجار مطرح است، آن‌ها نقش فعالی در مناسبات اقتصادی دوران پیشامدرن دارند. از سوی دیگر، اطلاعات بسیار مهمی دربارۀ هویت زنان در دوران پیشامدرن در این اسناد وجود داشت.

بنا بر این گزارش، در بخش پایانی نشست تخصصی «ملاحظاتی درباره تدوین تاریخ اجتماعی زنان قاجار بر اساس اسناد مالی»،  اهمیت اسناد مالی در پژوهش‌های مربوط به مُهر زنان قاجار مورد بحث قرار گرفت و نشان داده شد که استفاده از مُهر نزد زنان پس از دوره مشروطه به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: تاریخ اجتماعی زنان در عصر قاجار ، قاجاریه ، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ، زنان

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: قاجاریه سازمان اسناد و کتابخانه ملی زنان اسناد تاریخی تاریخ زنان اسناد مالی بر اساس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۶۵۰۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اولویت مجلس خدمتگزاری به بخش مالی اقتصاد باشد

به گزارش خبرگزاری مهر، پویش بزرگ انتخاباتی خبرگزاری مهر با عنوان «با مهر انتخاب کنیم؛ کارآمدی و شایسته گزینی» تلاش دارد با آماده کردن بستری مناسب برای معرفی داوطلبان نمایندگان دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، گامی در جهت کمک به مردم برای انتخاب اصلح و برگزاری پرشور انتخابات بردارد.

حجت الاسلام جواد عبادی از حوزه انتخابیه تبریز، آذرشهر و اسکو به پویش بزرگ انتخاباتی خبرگزاری مهر با عنوان «با مهر انتخاب کنیم؛ کارآمدی و شایسته گزینی» در دور دوم انتخابات پیوست. متن گفت‌وگوی وی با خبرگزاری مهر را در ادامه می‌خوانید:

مهم‌ترین موضوعی که با توجه به حوزه تخصصی شما باید بیشتر در مجلس آینده مورد توجه قرار بگیرد، چیست؟

مسائل اقتصادی کشور متأثر از بازار مالی شامل بانک، بورس و بیمه است که در علم اقتصاد کار ویژه تعریف شده و حکمرانی اقتصادی اجازه نمی‌دهد از این کار ویژه خارج شوند و آن هم شامل تأمین نقدینگی و پوشش ریسک بخش واقعی اقتصاد است، کشورهایی که بخش مالی را کنترل کرده‌اند، به رشد رسیده‌اند.

متأسفانه در کشور ما بخش مالی از کار ویژه خارج شده است و اولویت مجلس دوازدهم باید تنظیم کار ویژه در خدمتگزاری به بخش مالی اقتصاد باشد.

اولویت شما در مجلس آینده برای حضور در کدام کمیسیون خواهد بود؟

کمیسیون اقتصادی برای من بسیار مهم است و باتوجه به وضعیت اقتصادی کشورمان نیز این کمیسیون اهمیت بالایی دارد.

مهمترین چالش استان را چه می‌دانید و برای حل آنچه راه‌کاری دارید؟

براساس آمار و ارقام موجود آذربایجان شرقی از استان‌های مهم اقتصادی است چراکه در سنجش اقتصادی استان‌ها به ظرفیت‌هایی شامل صنعت، کشاورزی، دامداری، جاذبه‌های گردشگری، ظرفیت ترانزیتی، اقلیم آب و هوایی و پیشینه اقتصادی توجه می‌کنیم و در مقایسه با سایر استان‌ها، استان ما یک سر و گردن بالاتر است، اما در این خصوص که باتوجه به مدیریت استانی و قانون گذاری در مجلس تا چه اندازه این ظرفیت‌ها بالفعل شده‌اند وضعیت مطلوبی مشاهده نمی‌شود.

البته صرفاً از اقتصاد استانی صحبت نمی‌کنیم، اگر بخواهیم اقتصاد ایران جهش یابد، قطعاً یکی از گزینه‌ها روشن شدن ظرفیت خاموش اقتصادی آذربایجان شرقی است؛ به عبارتی اقتصاد استان رونق یابد، در رونق اقتصادی کشور مؤثر بوده و بر اقتصاد ایران تأثیر می‌گذارد.

آذربایجان شرقی سرشار از معادن است، ۵۳ درصد معادن مس کشور متعلق به استان ماست و این یک ظرفیت بزرگ بوده و باتوجه به نگاه ملی و استانی درآمدزایی بزرگی برای استان ایجاد می‌کند، اما لازمه آن مدیریت و قانون گذاری صحیح است.

اگر نمایندگان مجلس در این زمینه در قانون گذاری و اجرای آن هم جهت و همدل بوده و مدیریت استانی و شرکت مس بهینه کار کنند، زنجیره ارزش مس آذربایجان رونق می‌یابد.

تنش آبی یکی از چالش‌های جدی آذربایجان شرقی است، در این خصوص نیز نظرتان چیست؟

بخشی از تنش آب به مدیریت آن مربوط است، البته در مقاطع مختلفی با کمبود آب مواجه هستیم اما مدیریت آن مهم است به عنوان مثال در نیروگاه تبریز به دلیل اینکه از تکنولوژی جدید استفاده نشده مصرف آب بیشترین سهم را دارد پس باید فکری کرد یا توجه کرد سیستم آبرسانی ما آیا واقعاً بهینه از آب استفاده می‌کند یا نه؟ یا تغییری در الگوی کشت محصولات کشاورزی ایجاد کرده‌ایم؟

همه این موارد به مدیریت منابع آب وابسته بوده و باید در این زمینه از ظرفیت‌های علمی و دانش بنیان استفاده کرد همچنین بحث کمربند آبی که مطرح است، اگر تکمیل شود، حداقل در زمینه آب شرب بت مشکل مواجه نمی‌شویم.

در حوزه آبریزی دریاچه که روستاهای اطراف آن بوده، این موضوع مطرح است که با مشاغل کم هزینه و کوچک مقیاس به معیشت آنها کمک کنیم، علاوه‌بر آن سیستم آبرسانی حوزه‌های آبریزی زمین‌های کشاورزی ارتقا یافته و در کشت زمین‌ها از لوله کشی استفاده شود تا پرتی نباشد.

کد خبر 6082968